درباره ما | اطلاع رسانی دفاع مقدس | سخنرانی | صوت | گالری فکه | فیلم | مصاحبه | تحلیل نبرد | ارتباط با ما
    صفحه نخست / آشنایی با دفاع مقدس، دانشنامه جنگ ایران و عراق

به مناسبت 10 مرداد سالروز عمليات نصر 6 در ميمك


رژيم بعث عراق پيش از آغاز تهاجم سراسري در 31 شهريور 1359 آن را اشغال كرد اما رزمندگان سلحشور لشكر 81  زرهي كرمانشاه پس از مدت كوتاهي آن را از دست ارتش عراق خارج ساختند. ميمك پس از آن نيز دوبار شاهد دلاوري و رشادت فرزندان ايران زمين به ويژه نيروهاي تيپ 40 كوهستاني مستقل سراب در سال  1366 بوده كه در ادامه به شرح آنها خواهيم پرداخت.

 

موقعيت جغرافيايي واهميت سوق الجيشي ارتفاعات ميمك 

 

ميمك يكي از ارتفاعات مهم وراهبردي منطقه پشتكوه مي باشد كه در جنوب غربي ايلام واقع شده است. اين عارضه حساس كليه اي شكل كه داراي قلل متعددي است، توسط دشت ليك از ارتفاعات مرزي ايران جدا و گسسته مي شود.

 

ميمك به سبب موقعيت خاص خود از سمت غرب، جنوب غربي وجنوب بر دشت هلاله وني خزر و زمين هاي صاف و بي عارضۀ خاك عراق داراي ميدان ديد و تير وسيع و نامحدود است و معابر وصولي و محورهاي مهم (مندلي- دوشيخ - ترساق- زرباطيه) را در خاك عراق كنترل مي نمايد.

 

ميمك درنواحي شمال وجنوب شرقي خود دشت ليك، محور سرني ودامنه ارتفاعات شمالي منطقه وتنگه هاي تلخاب، بيجار و بينا را در خاك ايران كنترل مي كند. اين ارتفاع در سمت شمال  شرق وغرب خود داراي ديواره اي تقريبا عمودي و بسيار بلند است و يك مانع غير قابل عبور محسوب مي شود. ميمك در ناحيه شمال غربي داراي پرتگاه ها و دره هاي بسيار عميق است، به طوريكه در بعضي ازاين قسمت ها عبور پياده بسيار مشكل و در بعضي از نواحي غير ممكن است.

 

دامنه هاي جنوب غربي ارتفاعات ميمك نسبت به دامنه هاي شمال شرقي و غربي داراي شيب ملايم تري مي باشند به گونه اي كه در اغلب نقاط خودروهاي شني دار و زرهي در خارج از جاده قادر به حركت هستند. لبه شمالي ميمك داراي دو بريدگي با شيب هاي تند است كه به دشت ليك ختم مي شوند. در اين ناحيه دو جاده منحصر به فرد وجود دارد كه از سوي ايران به طرف ارتفاعات ميمك كشيده شده است. اين دو جاده پس از عبور از ميمك در دامنه جنوب غربي اين ارتفاعات (آب گرم) با هم تلاقي نموده وسپس به دشت حلاله وني خزر منتهي مي شود. جاده غربي به سوي پاسگاه ني خزر امتداد مي يابد وجاده شرقي آن محور صالح آباد - سرني را به پاسگاه انتظامي ني خزر مربوط مي كند.

 

اين ارتفاعات مهم وسوق الجيشي كه حدود 15 كيلومتر طول و 8 كيلومتر عرض دارد، آنچنان براي دو كشور ايران وعراق حائز اهميت است كه در قرارداد 1975 الجزاير، عراق يكي از شرايط صرف نظر نمودن ادعاي مالكيت خود بر تمامي اروند رود را منوط بر به رسميت شناختن حق حاكميت آن كشور برارتفاعات ميمك از جانب ايران دانست. ارتفاعات ميمك در سراسر نوار مرزي مشترك بين ايران وعراق داراي نزديك ترين فاصله تا پايتخت عراق مي باشد و به همين دليل آن را كليد بغداد مي نامند.(1)

 

ارتفاعات ميمك از جمله مناطق مرزي است كه محل اختلاف ايران وعراق از گذشته هاي دور بوده و درقرارداد الجزاير، چگونگي حل وفصل آن براساس قراردارد 1913 بين ايران وعثماني تعيين شده است.

 

بر اساس مدارك ومستندات موجود، در فاصله زماني امضاي قرارداد الجزاير وآغاز جنگ تحميلي، چه در زمان قبل از انقلاب و چه در زمان بعد از پيروزي انقلاب اسلامي ايران، دولت هاي وقت براي تعيين خط مرزي ونشانه گذاري بر اساس توافق به عمل آمده، از دولت عراق دعوت كرده اند اما بغداد هر بار به بهانه هايي از اين اقدام طفره رفته است.

 

سرانجام دولت عراق در راستاي نقشه شوم تجاوز ناجوانمردانه خود به ايران، 13 روز پيش از آغاز حمله سراسري، درتاريخ 18 شهريور 1359 با توسل به زور اقدام به اشغال نظامي ارتفاعات ميمك مي نمايد.

 

اشغال ميمك آن قدر براي عراق حائز اهميت بود كه پس از تصرف آن، صدام حسين طي يك نطق راديويي، ميمك را سيف سعد يا شمشير پيروزي ناميد و چنين ادعا كرد كه هركس ميمك را در دست داشته باشد، پيروزي در جنگ از آن اوست وتصرف ميمك به منزله كشته شدن رستم ايران است.

 

صدام حسين پس ازاشغال ميمك توسط ارتش عراق شخصاً بر روي اين ارتفاع حضور يافت و فرماندهان عراقي را كه در تصرف آن نقش داشتند مورد تشويق قرار داد. با اشغال ميمك علاوه بر سقوط پاسگاه هاي ژاندارمري، محورهاي نفوذي وارتباطي مهم در منطقه نيز تحت كنترل دشمن درآمد و امكان هر گونه تردد از سوي قواي خودي به سمت جلو قطع شد.

 

اولين عمليات: پاسگاه سنگي 

 

از آنجا كه ارتفاعات ميمك در منطقۀ مسئوليت تيپ 1 لشكر 81 زرهي كرمانشاه قرار داشت، اين لشكر بلافاصله اقدامات لازم را براي جلوگيري از ادامه پيشروي دشمن به عمل آورد و با اعزام يگان هاي جديد، زمينه لازم را براي عمليات هاي آفندي در آينده فراهم ساخت. اولين اقدام آفندي لشكر 81 ، تك با گروه رزمي217 تانك بود كه با موفقيت به اجرا درآمد. اين عمليات در ساعت 0700 روز دوم مهر 1359، از پاسگاه سنگي مستقر در دهانه تنگ بينا آغاز و در نهايت منجر به باز پس گيري دشت ليك از نيروهاي عراقي شد.

 

دومين عمليات: خوارزم 

 

نيروي زميني ارتش جمهوري اسلامي ايران با راهبرد اجراي عمليات هاي آفندي گسترده عليه دشمن به منظور انهدام و بيرون راندن متجاوز از خاك جمهوري اسلامي ايران در تارخ 30 آبان 1359- به فاصله دو ماه از آغاز تجاوز-  ماموريت اين نيرو را به شرح زير به يگانهاي تابعه ابلاغ كرد:

 

نيروي زميني ارتش جمهوري اسلامي ايران، ابتدا تجاوز ارتش بعث عراق را در اولين مواضع پدافندي متوقف و سد مي كند و سپس با اجرا و هدايت عمليات نامنظم در جبهه وجناحين، عمق سازمان وگسترش دشمن متجاوز را تضعيف مي كند و در نهايت با اجراي عمليات آفندي و منهدم كردن نيروهاي دشمن در منطقه، خط مرز بين المللي را ترميم مي نمايد و آماده مي شود تا عمليات خود را براي سرنگوني رژيم منحط بعثي به داخل خاك عراق هدايت نمايد.

 

با ابلاغ طرح عملياتي بدر از سوي نيروي زميني ارتش جمهوري اسلامي ايران به يگان هاي عمده نزاجا، لشكر 81 زرهي كه در آن زمان مسئوليت پدافند از جبهه مياني را برعهده داشت، اقدامات لازم را براي طرحريزي واجراي عملياتي به نام امين به عمل آورد.

 

ستاد لشكر 81 زرهي پس از بررسي و برآوردهاي لازم، ارتفاعات ميمك را به عنوان هدف اصلي انتخاب و مسئوليت تصرف آن را به تيپ 1 واگذار نمود. به علاوه منطقه مهران نيز كه در منطقه مسئوليت لشكر بود، مورد غفلت قرار نگرفت و تك پشتيباني در منطقه سد كنجان چم وارتفاعات حوالي آن به مرحله اجرا درآمد.

 

در راستاي انجام ماموريت و وظايفي كه از طريق رده بالا به تيپ 1 لشكر 81 زرهي ابلاغ گرديده بود، اين تيپ طرح عملياتي خوارزم را تهيه و در تاريخ 22 آذر 1359 جهت اجرا به يگان هاي تابعه وتحت كنترل خود ابلاغ نمود.

 

سرانجام پس از پيش بيني ها وانجام اقدامات لازم توسط تيپ 1 لشكر 81 زرهي، طرح عملياتي خوارزم درساعت 0620 روز 19 دي 1359 به دستور تبديل شد و به اجرا درآمد.

 

تيپ 1 لشكر 81 زرهي به فرماندهي سرهنگ زرهي ستاد اسماعيل سهرابي (امير سرتيپ سهرابي) با به كارگيري گروه هاي رزمي 195 مكانيزه، 217 تانك، 222 تانك، وگردان 123 مكانيزه و نيروهاي عشاير مردمي و بهره گيري از آتشهاي سازماني و تحت كنترل خود از گروه هاي 11 و33 توپخانه و هوانيروز، موفق شد طي دو مرحله ارتفاعات ميمك را به تصرف درآورد.

 

در اين عمليات حدود سه هزار نفر از نيروهاي عراقي كشته و يا زخمي شدند و 260 نفر از آنان به اسارت رزمندگان اسلام درآمدند. همچنين علاوه بر انهدام تعداد زيادي از تجهيزات دشمن، تعداد قابل توجهي از تجهيزات سبك وسنين آنان به غيمت گرفته شدند. (براي آگاهي از جزئيات اين عمليات بسيار مهم و ظفرمند مطالعه كتاب ارزشمند شمشير پيروزي به قلم سرگرد زرهي سورنا كياني به خوانندگان محترم پيشنهاد مي شود.)

 

سومين عمليات: نصر2

 

حد فاصل دو يال اصلي ارتفاعات ميمك، يك فرو رفتگي وجود دارد كه به ناف ميمك مشهور است. ارتش عراق درخلال عمليات ظفرمند خوارزم به رغم تحمل شكست سنگين و از دست دادن تمامي بلنديها ومواضع سركوب، توانسته بود ناف ميمك را به هر قيمتي حفظ نموده و به مرور زمان مواضع و سنگرهاي بتوني مستحكمي در آن قسمت ايجاد نمايد. هرچند در اختيار داشتن ناف ميمك هيچگونه مزيت نظامي براي عراق در بر نداشت اما به دليل اهميت فوق العاده اين ارتفاعات كه پيش از اين ذكر شد، ارتش عراق حاضر بود با پذيرش تلفات روزانه و تحمل مشكلات زيادي همين بخش فاقد مزيت نظامي را حفظ كند.

 

در اوايل سال 1365 و در اجراي تدابير فرماندهي جديد نزاجا (امير سرلشكر حسين حسني سعدي) جابجايي هايي درمناطق عملياتي به وقوع پيوست ودر اين راستا تيپ 40 پياده مسقل سراب كه درمنطقه سومار مستقر بود واز ارتفاعات مرزي اين منطقه پدافند مي كرد، به منطقه ميمك تغيير مكان داد ومسئوليت پدافند از اين ارتفاعات رابر عهده گرفت.

 

از بدو استقرار تيپ 40 در اين ارتفاعات و پس از شناسايي هاي به عمل آمده، فرماندهي شجاع و دلاور اين تيپ - زنده ياد سرهنگ (سرتيپ دوم) سيابخش نصيري زيبا - كه در منطقه سومار نيز ضرب شصت هايي به ارتش عراق نشان داده بود، تدبير خود را مبني بر انجام شناسايي هاي لازم وآماده شدن براي اجراي يك تك محدود با هدف تصرف ناف ميمك ابلاغ كرد.

 

سرانجام در روز13 خرداد 1366 و در راستاي تدابير نزاجا مبني بر اجراي تك هاي محدود در سراسر جبهه هاي نبرد، تيپ 40 سراب موفق شد با اجراي عمليات نصر 2، ناف ميمك را از تصرف ارتش عراق خارج و به كنترل خود درآورد.

 

عمليات نصر 2 در ساعت 0200 روز 13 خرداد آغاز شد و به سرعت به اهداف خود دست يافت. در همين روز نيروهاي عراقي در چند نوبت اقدام به پاتك كردند ولي با مقاومت دليرانه نيروهاي مانوري درخط و آتش پر حجم و دقيق يگان هاي توپخانه، كمترين موفقيتي نداشتند و موقتاً از اجراي پاتك هاي ديگر دست برداشتند.

 

از ويژگي هاي قابل ذكر عمليات نصر 2 غافلگيري بسيار عالي و نيز طرحريزي بسيار دقيق وحساب شده آتش هاي پشتيباني اعم از توپخانه و خمپاره اندازها بود.

 

چهارمين عمليات: عمليات هاي پدافندي وآفندي نصر6

 

همان گونه كه پيش از اين نيز اشاره شد، ارتش عراق پس از اجراي عمليات نصر2 توسط تيپ 40 سراب، چندين پاتك را براي بازپس گيري ناف ميمك اجرا كرد اما به دليل مقاومت ايثارگرانه نيروهاي در خط وآتش هاي پرحجم، دقيق و طرحريزي شده توپخانه و خمپاره، تمامي تلاش هاي آنان با شكست مواجه شد و فرماندهان عراقي دريافتند كه در اين مقطع زماني هيچ شانسي براي پيروزي ندارند، لذا با توقف پاتك ها در انتظار فرصت مناسب ماندند.

 

پس از تثبيت مواضع يگان هاي تيپ 40 بر روي ناف ميمك، يگان هاي توپخانه اي كه در اختيار اين تيپ قرار گرفته و ماموريت تقويت آتش گردان 348 توپخانه –كمك مستقيم تيپ – را داشتند به تدريج از منطقه ميمك خارج و به يگان هاي سازماني خود در ساير مناطق ملحق شدند و به اين ترتيب فرصت لازم براي نيروهاي عراقي فراهم گرديد.

 

ارتش عراق در روز دوم مرداد 1366، با به كارگيري 7 تيپ پياده كماندويي و بهره گيري از 40 فروند بالگرد براي هلي برن نيروهايش، از زمين و هوا به ميمك كه فقط توسط تيپ 40 سراب پدافند مي شد يورش آورد، در اين حمله نيروهاي عراقي با آتش پر حجم توپخانه و بمباران هاي شديد هوايي پشتيباني مي شدند. با اين حال نيروهاي دلاور تيپ 40 با مقاومتي مثال زدني و تقديم شهداي زياد موفق شدند ضمن وارد كردن تلفات بسيار سنگين به دشمن، آنان را در دستيابي به تمامي اهداف خود ناكام گذارند. دراين عمليات پدافندي ارتش عراق متحمل تلفات سنگيني شامل 2500 نفر كشته، 12 هزار نفر مجروح و 102 نفر اسير شد.

 

ماجراي ميمك به همين جا ختم نگرديد، چرا كه دليرمردان تيپ 40 و نيروي زميني ارتش از دست دادن حتي بخش كوچكي از مواضع خود در ميمك را برنمي تابيدند، از اين رو در تاريخ 10 مرداد 1366 عمليات آفندي نصر6 به اجرا درآمد. نصر6 يكي از سنگين ترين نبردهاي انجام شده در ارتفاعات ميمك در طول سال هاي دفاع مقدس مي باشد. به كارگيري شش تيپ از نيروي زميني ارتش در مقابل بيش از 15 تيپ عراقي در يك منطقه محدود كوهستاني، شدت نبرد در اين عمليات را به خوبي نشان مي دهد.

 

عمليات نصر6 در ساعت 0400 روز 10 مرداد 1366 آغاز شد و پس از 13 روز نبرد مداوم، با ايثار گري و خلق حماسه هاي فراموش نشدني توسط سربازان و رزمندگان نيروي زميني ارتش، تمامي اهداف از پيش تعيين شده تصرف شد و تلفات و ضايعات سنگيني به ارتش متجاوز عراق وارد آمد.

 

خلبانان شجاع هوانيروز در اين عمليات، با به كار گيري 30 فروند بالگرد وانجام 350 ساعت پرواز، 375 رزمنده مجروح را تخليه، 446 رزمنده را هلي برن و دو و نيم تن مهمات و اقلام آمادي را جابجا كردند.

 

در اين عمليات تپه هاي 670، 642، كله قندي و قسمتي از تپه شهدا به دست نيروهاي خودي افتاد. 11 تيپ عراقي متحمل تلفات و ضايعاتي از30 الي 90 درصد شدند. 15 هزار نفر از نيروهاي عراقي كشته و يا زخمي شدند كه فرمانده تيپ 1 كماندوي سپاه يكم عراق از جمله كشته شدگان بود. همچنين 102 عراقي ديگر به اسارت رزمندگان اسلام در آمدند.

 

ستوانسوم توپخانه علي اعرابي، افسر رابط توپخانه به گردان 152 پياده درعمليات نصر2 و ستوانيكم محمد حسيني افسر اطلاعات تيپ و ستواندوم توپخانه حسن محمدي كيا معاون گروهان تكاور تيپ در عمليات نصر6 از جمله شهداي اين عمليات ها بودند.

 

ياد و خاطره تمامي دلاورمردان نبردهاي ميمك ازنيروهاي مسلح جمهوري اسلامي ايران و نيروهاي مردمي وعشاير غيور منطقه را گرامي مي داريم.

 

 

 


 

تهیه و تنظیم :فکه ،منتخب ستارگان آسمانی

 

 

 

 نسخه قابل چاپ    ارسال این صفحه به دوستان
تاریخ و زمان انتشار: یک شنبه 25 مهر 1395
تهیه و تنظیم:
منبع : هيئت معارف جنگ شهيد سپهبد علي صياد شيرازي
ارسال نظر:
 
عنوان  
رایانامه  
متن نظر  
کد امنیتی = ۷ + ۴