شهيد صياد شيرازي از سه جهت، اول؛ تفكر نظامي- امنيتي، دوم؛ رفتار نظامي و سوم؛ سرانجام زندگي‌اش، با تمام فرماندهان ارتش پس از انقلاب، متفاوت است. با اين توضيح پرسش اين است كه؛ آنچه او را از ديگران متمايز كرده، چيست؟ ...

1) از رده پايين ارتش با تلاش و مجاهدت از قبل از انقلاب تا زمانيكه به فرماندهي نيروي زميني ارتش منصوب شد، به بالاترين رده فرماندهي رسيد.

2) از نقش اوليه امنيتي در كردستان عليه ضدانقلاب آغاز كرد، اما در تفكر نظامي و استراتژي آزادسازي مناطق اشغالي در برابر تهديد خارجي، با پست فرماندهي ارتش، يكي از پرافتخارترين دوران جنگ يعني آزادسازي مناطق اشغالي از چنگال متجاوز خارجي را در ارتش فرماندهي كرد.

3) تنها فرمانده ارشد ارتش بود كه منافقين به پشتوانه صدام و استكبار جهاني، او را ترور كردند. از فرماندهان ارتش دو تن ترور شدند؛ نخست؛ شهيد قرني بود كه به دست گروه فرقان ترور شد و ديگري؛ شهيد صياد شيرازي كه توسط منافقين به شهادت رسيد. شهيد قرني در شرايط بحراني انقلاب و استقرار نظام مقدس ج.ا. ايران به شهادت رسيد، اما شهيد صياد پس از اتمام جنگ و در شرايط ثبات نظام. چرا؟ چه چيزي به او چنين جايگاه و نقشي را داد كه از سوي منافقين و عراق هدف‌گذاري شد؟

مجموع اين ملاحظات، اين پرسش را طرح مي كند كه چه چيزي شهيد صياد را تا اين اندازه متمايز كرده است؟

پاسخ به اين پرسش، با تجزيه و تحليل تفكر و انديشه هاي نظامي- امنيتي شهيد صياد و رفتارهاي وي در اين حوزه، امكان پذير است كه متأسفانه تا كنون نه تنها درباره اين شهيد، بلكه درباره هيچ يك از فرماندهان شهيد، انجام نشده است، چراكه بيشتر رويكرد ما خاطره‌گويي بوده است.

شهيد صياد مفهوم تحول جديد با انقلاب را در روح، انديشه و رفتار عميقاً درك كرد. يكي از دلايل مهم آن، حضور در كردستان بود كه امنيت و تماميت ارضي جمهوري اسلامي بعنوان نظام برآمده از انقلاب، تهديد مي‌شد. حضرت امام، براي حل بحران امنيتي در كردستان، فراخواني مردمي را انجام داد و ساختار امنيتي- دفاعي كشور را بسيج كرد. اين واقعه؛ به سپاه، شهيد صياد و ارتش، هويت سياسي- امنيتي و نظامي واقعي داد. اين موضوعي است كه كمتر به آن توجه شده است. برادران عزيز ارتش در كتاب هاي خود، حضور در كردستان را گاه به معناي كاهش آمادگي براي حضور در صحنه جنگ ذكر مي كنند كه بايد تجديدنظر كنند، حضور ارتش در كردستان در اوايل انقلاب، موجب قوت و قدرت جديد دفاعي ارتش گرديد.

درك تحول انقلاب به چه معنا بود كه چنين تأثيرات شگرفي بر شهيد صياد گذاشت و او را تحقق بخش وحدت در رفتار ارتش و سپاه و انجام عمليات در آزادسازي مناطق اشغالي قرار داد و همين امر منجر به تحقق فرمان امام و كسب پيروزي استراتژيك فتح خرمشهر گرديد؟ شهيد صياد مفهوم جديد قدرت را كه با انقلاب ظهور كرد و مولفه هاي آن را با عبور از مفاهيم آموزشي در ارتش قبل از انقلاب، عميقاً درك و عمل كرد. مسئله اساسي؛ همين تحول در مفهوم قدرت بود كه هنوز هم برخي از درك آن عاجزند.

ارتش ج.ا. ايران پس از انقلاب، هنوز درگير مسائل هويتي و موجوديتي بعد از انقلاب و پيامدهاي آن بود، اما شهيد صياد با سرعت عجيبي از اين مرحله عبور كرد و با تحول مفهوم قدرت پس از انقلاب بر پايه حضور گسترده مردم، تفكر انقلابي و ديني، در جريان يك نقش آفريني تاريخي قرار گرفت و بعدها ارتش را در تداوم همين تحول، در جنگ و براي آزادسازي مناطق اشغالي، با نزديك شدن به سپاه و بسيج، فرماندهي و هدايت كرد.

شهيد صياد همواره نوعي اتحاد و يگانگي را ميان سپاه و ارتش دنبال مي كرد. او معتقد بود؛ نور بسيجي همچنان كه عرصه سپاه را نوراني و شعله ور كرده است، بايد در ارتش نيز اين نورانيّت بوجود آيد. البته اين انديشه او، ظاهري نبود، به اين معني كه صرفاً تعدادي بسيجي وارد ارتش شوند، بلكه به باطن مي انديشيد و معتقد بود كه بايد اخلاق، روش، منش و رفتار بسيجي در ارتش ظهور پيدا كند تا روابط و مناسبات حاكم بر ارتش را كه از گذشته باقي مانده بود، بشكند و انقلابي در ارتش ايجاد شود و جايگزين تعصب در نظامي‌گري و خشك انديشي گردد و روابط افسر و درجه دار و سرباز در ارتش، بر اساس برادري و اخلاق اسلامي و محبت و در عين حال صلابت، پايه‌ ريزي شود. شهيد صياد خود يك بسيجي بود، نظم و انضباط ظاهري را در عالي ترين سطح رعايت مي كرد، اما لطيف و مهربان بود و با اخلاق و رفتار اسلامي خويش، دل سرباز را مي ربود و بسيجيان نيز كه سرباز ارتش نبودند، او را به فرماندهي قبول داشتند.

شهيد صياد در سال دوم جنگ به فرماندهي نيروي زميني ارتش منصوب شد و به دليل اينكه سال اول را با جرأت و مستدل نقد و از آن بعنوان دوران تلخ ياد مي‌كرد، تمام همت خود را صرف كرد تا ارتش را به سپاه نزديك كند و دست برادري و وحدت را به سوي سپاه دراز كرد، چراكه معتقد بود؛ توقف در يكسال اول جنگ كه آكنده از ناكامي بود، بدليل عدم وحدت بين ارتش و سپاه و عدم محاسبه قدرت سپاه در رزم و محاسبه هاي غلط در طرح ريزي، حاصل شده بود.

اين شهيد در خاطرات خود بيان مي كند: «متأسفانه مسئولين رده بالاي ارتش در سال اول جنگ، به شدت مخالف بوجود آمدن اين وحدت (وحدت بين سپاه و ارتش) بودند و مي گفتند اين دو ارگان با هم نمي خوانند. پاسدارها چهره هاي تازه‌كار هستند و تخصص ندارند. ارتش سازمان يافته است. نبايد اينها بيايند، اوضاع بهم مي‌خورد.» (ناگفته هاي جنگ- خاطرات شهيد صياد- صفحه 202)

در حاليكه شهيد صياد عكس اين فكر مي كرد و اعتقاد داشت؛ حضور سپاه در كنار ارتش در صحنه رزم، موجب پيروزي رزمندگان مي شود و در اولين عمليات مشترك ارتش و سپاه در سال دوم جنگ (عمليات طريق القدس، فتح بستان)، زمانيكه تيم طرح ريزي عمليات از سوي ارتش تحليل كردند كه نقاط ضعف خودي فراوان است و نقاط قوت دشمن باعث برتري بر نيروهاي خودي شده است، ايشان با دلِ روشن بر حاشيه همان برآورد عملياتي نوشت: «با حضور نيروهاي سپاهي و بسيجي در كنار ارتش، تحولي اتفاق افتاده و تركيب مقدس ارتش و سپاه،  باعث پيروزي اسلام مي شود» و وعده اين پيروزي را صريح بيان كرد و پيروزي رزمندگان اسلام در عمليات طريق القدس، نظريه شهيد صياد را به اثبات رساند. سردار محسن رضايي فرمانده كل سپاه در دوران جنگ، دست شهيد صياد را به گرمي فشرد و در قالب يك قرارگاه مشترك (قرارگاه مركزي كربلا)، اقدامات خود را شروع كردند و پيروزي يكي پس از ديگري بدست آمد.

شهيد صياد مخالف ابزارمحوري بود و سال اول جنگ را نيز از همين زاويه نقد مي كرد و معتقد بود؛ طراحان نظامي در سال اول جنگ، از علم نظامي چيزي سرشان نمي شد و با روحيه ناسيوناليستي، طرح ها و نقشه هاي ذهني مي كشيدند و با شكست هايشان، نيروهاي خودي را مأيوس مي‌كردند.

شهيد صياد در خاطرات خود مي گويد:

    «براي برادران سپاه، صحنه عمل كه ميداني براي كار داشته باشند، ايجاد نشده بود. يكسال توقف، دلالت بر اين مي كرد كه نيروهاي خودي كم كم دارند به يأس مي رسند كه بتوانند حداقل دشمن را در خاك خودمان نابود يا از آن بيرون كنند. اطراف بني صدر را مشاوراني گرفته بودند كه به جز يك مقدار آگاهي هاي تئوري، از علم نظامي چيزي سرشان نمي شد. بني صدر را اميدوار كرده بودند كه به زودي حساب دشمن را مي رسيم با همان روحيه ناسيوناليستي. حتي در اتاق هاي جنگ، خيلي راحت طرح نابودي دشمن را نشان مي دادند. فلش‌ها نشان دهنده اين بود كه دشمن منهدم مي شود. بني صدر هم گمان مي كرد آن فلش ها كه روي نقشه كشيده شده، در روي زمين هم راحت انجام مي شود. دو سه تا عمليات هم انجام داده بودند. در تكي در اهواز (هويزه) شايد 700-800 اسير هم گرفتند اما صدايش را در نياوردند كه چه بر سرمان آمد و در پاتكي كه دشمن زد، چگونه عقب زده شديم و قتل عامي كه بچه هاي سپاه شدند. (كه البته يه حماسه شد) وقتي نتيجه تلاش ها اينطوري شد، يكسال گذشت و به جايي نرسيديم، همان طراحان نظامي به بني صدر برآورد داده بودند كه دليل توقف و دليل اينكه نمي توانيم جلو برويم، اين است كه توان رزمي ما نسبت به دشمن در سطح پايين تري است و با اين توان نمي توان جنگيد. بايد توان رزمي را بالا برد. هواپيما، تانك، توپ، مهمات و جنگ افزارهاي ديگر. (ناگفته هاي جنگ- خاطرات شهيد صياد- صفحات 195، 198 و 199)

به نظر مي رسد؛ شهادت فرماندهان شهيد و همه شهدا، به ما جسارت مي دهد تا عرصه هاي تفكر درباره جنگ، دفاع و شهدا را كشف كنيم بويژه در سال «اقدام و عمل» و جز اين، انتظار ديگري وجود ندارد.

تهیه و تنظیم کننده: فکه ،منتخب ستارگان آسمانی