چكيده

هدف اصلي مقاله حاضر، شناخت جايگاه اطلاعات در دنياي امروز و رابطه آن با عمليات رواني است. براي درك بيشتر از تعامل اطلاعات با عمليات رواني و بررسي تطبيقي نظام اطلاعات با اقدامات رواني، مؤلف سعي دارد به قياس اين دو عنصر با احساس و ادراك انسان و پيوند آنها در عصر حاضر بپردازد و در ادامه با بررسي چرخه عمليات رواني و ضرورت‌هاي اطلاعاتي در هر يك از مراحل اين چرخه، نقش اطلاعات را در اين زمينه برجسته سازد و نهايتاً با بررسي ملاك‌هاي ارزشيابي و تشخيص اطلاعات مفيد و غيرمفيد در راستاي عمليات رواني، به روش‌هاي بهينه‌سازي درك و تحليل اطلاعات در جهت عمليات رواني اشاره كند. در پايان مي‌توان با جمع‌بندي نكات قابل توجه نحوه به كارگيري اطلاعات در عمليات رواني را بررسي و درك كرد.

مقدمه

بررسي تاريخچه عمليات رواني  نشان مي‌دهد كه پس از جنگ دوم جهاني درباره ماهيت، كاربرد و نقش آنچه امروزه ما آن را عمليات رواني مي‌ناميم، نوعي اتفاق نظر به دست آمد. از آن پس فهم مشترك صاحب‌نظران از عمليات رواني، دربرگيرنده دستكاري عقايد از طريق به كارگيري يك يا چند رسانه ارتباطي شد، به عبارتي دقيق‌تر، عمليات رواني به عنوان اقدامات سياسي، نظامي، اقتصادي و ايدئولوژيك كه براي ايجاد احساسات، نگرش‌ها يا رفتارهاي مطلوب در گروه‌هاي دوست، دشمن، بي‌طرف و مخالف به منظور تأمين مقاصد ملي، طراحي و اجرا مي‌شود، تعريف شد.

دائرتي  نيز بر اين اساس، عمليات رواني را استفاده دقيق و طراحي ‌شده از تبليغات و ساير امكانات به منظور تأثيرگذاري بر افكار، احساسات، تمايلات و رفتار گروه‌هاي دوست، دشمن و بي‌طرف براي دستيابي به اهداف ملي تعريف كرده است. ملاحظه چنين روندي و دقت در تعاريفي از اين دسته مي‌تواند نكات مهمي را در فهم عمليات رواني و درك جايگاه شناخت و اطلاعات در آن برجسته سازد. بر اين اساس و طبق تعاريف موجود، مي‌توان گفت كه:

- عمليات رواني در دنياي امروز تنها محدود به سازمان‌هاي نظامي نيست و حوزه آن تا سطح نهادهاي سياسي، اجتماعي، فرهنگي و حتي اقتصادي گسترش يافته است.

- با توسعه فناوري ارتباطات، حوزه عمليات رواني، محدود به مرزهاي جغرافيايي و مكان مشخصي نيست و حوزه عمل آن، فراتر از چنين مرزهايي، روان و ذهن كليه افراد جامعه هدف را دربر مي‌گيرد.

- عمليات رواني تنها محدود به زمان جنگ نيست، بلكه مي‌تواند در هر زمان در جريان باشد.

- عمليات رواني به منظور تحميل اراده و خواست كشور مجري بر روي كشور هدف اجرا مي‌شود؛ بنابراين، اگر ويژگي اساسي عمليات رواني را اثرگذاري و نفوذ بر مخاطبان تلقي كنيم، هدف مشخص آن، ايجاد آمادگي رواني در مخاطب براي عمل به شكل مطلوب و مطابق انتظار اجرا كننده عمليات رواني است؛ چنين هدفي زماني ميسر مي‌شود كه شناخت و درك مخاطب از پديده مورد نظر، با انتظار اجراكننده عمليات رواني مطابق باشد تا رفتار مطلوب به شكل اقدام به عمل خاص يا اجتناب از رفتاري مشخص، تجلي كند و اين هدف مهم، زماني تحقق مي‌يابد كه اجرا كننده عمليات رواني قادر باشد با تسلط بر درون‌داد‌هاي اطلاعاتي مخاطبان و جمعيت هدف، بر نظام شناختي و ادراكي آنان مديريت كند. اين مقاله، با رويكردي شناختي، سعي دارد به تبيين نقش و جايگاه اطلاعات در عمليات رواني بپردازد؛ بنابراين، براي دستيابي به اين هدف، مباحث زير مورد توجه و بررسي قرار مي‌گيرد:

اهميت اطلاعات در تأمين قدرت، ميزان كاربرد اطلاعات در عمليات رواني، ويژگي‌هاي اطلاعات مفيد براي عمليات رواني، آسيب‌شناسي در ادراك اطلاعاتي و الگوي بهينه‌سازي ادراك اطلاعات در عمليات رواني.

ادامه مطلب